De basis van karakterontwikkeling
4-1-2021 18:07
Als ik terugkijk naar waar ik begon als schrijver, valt het op dat mijn oudere verhalen puur plot-gedreven zijn, met relatief vervangbare personages zonder diepgang. Ik heb heel wat schrijfkilometers gemaakt voordat ik besefte dat ik innerlijk conflict en karakterontwikkeling eigenlijk veel spannender vind dan een verhaal dat puur leunt op een onverwachte wending.
Daar liep ik als ‘outliner’ echter tegen een probleem aan. Een plot van te voren uitstippelen is relatief makkelijk: je hebt een begin- en een eindpunt, en je puzzelt net zo lang met gebeurtenissen tot je op een logische manier van A naar B komt. Maar hoe plan je een interessant personage, en hoe weet je van te voren of je plot bij je personage past en andersom?
Innerlijke reis
Ik vond mijn antwoord door net zo lang boeken en blogs over schrijven te verslinden tot de verschillende methodes en theorieën in elkaar klikten. Wat bleek: niet alleen het plot, ook de innerlijke wereld van een personage kan van A naar B bewegen. Als je dat begin- en eindpunt helder definieert, kun je plot en karakterontwikkeling onlosmakelijk met elkaar verweven.
Precies wat ik als extreme planner nodig had! Maar ik denk dat ook iemand die een verhaal liever al schrijvende ‘ontdekt’, er baat bij kan hebben om tijdens of na het schrijven van de eerste versie te onderzoeken welke ontwikkeling de hoofdpersoon precies doormaakt.
Er worden verschillende termen gebruikt om dit begin- en eindpunt te omschrijven. Maar of je het nou hebt over een ‘leugen’ en ‘waarheid’, een ‘misvatting’ en ‘thema’, een ‘blokkade’ en ‘les’, waar het op neerkomt is dat de hoofdpersoon het verhaal in gaat met een diepgeworteld idee over hoe het leven in elkaar zit, en eruit komt met een ander.
Verreweg de meeste boeken en films die vandaag de dag gemaakt worden, draaien om positieve persoonlijke groei: een incorrect idee houdt het personage tegen om haar doelen te bereiken of haar leven te verbeteren, tot ze door de gebeurtenissen van het verhaal die innerlijke blokkade leert overwinnen. Maar je kunt hetzelfde concept natuurlijk prima gebruiken voor een tragisch verhaal, waarbij een personage die les afwijst en nog verder in de misvatting verzinkt, of met het juiste idee begint maar in de loop van het verhaal een incorrect en schadelijk idee ‘leert’.
Maak het concreet
Misschien vind je het voldoende om zo’n ontwikkeling globaal te bedenken, bijvoorbeeld ‘zelfvertrouwen krijgen’. Ik heb echter gemerkt dat ik het nuttig vind om beide ideeën concreet op te schrijven, in de vorm van een ‘feit’ waar het personage op dat moment volledig in gelooft. Dit zijn bijvoorbeeld de twee ideeën waar de hoofdpersoon van Winterwaker, een verhaal waar ik momenteel mee bezig ben, tussen beweegt:
- Start: De blik van anderen bepaalt wie je bent.
- Eind: Geloof in jezelf is belangrijker dan wat anderen vinden.
Het is een verhaal over zelfvertrouwen, maar die twee specifieke zinnen geven me houvast om de ontwikkeling van A naar B uit te werken.
Ik merk dat ik met deze gereedschappen een outline kan schrijven zonder bang te zijn dat de hoofdpersoon halverwege het schrijven het plot in de war schopt. De geplande gebeurtenissen en de onderliggende drijfveren en dilemma’s van het personage zijn namelijk vanaf het allereerste begin op elkaar afgestemd.
Wordt vervolgd…
Met alleen een start- en een finishlijn ben je er natuurlijk nog niet. Hoe zorg je voor een geloofwaardige ontwikkeling waarbij het personage niet van het ene op het andere moment van gedachten verandert? Hoe kom je erachter welke leugen/waarheid-combinatie het beste bij je personage en je verhaal past? Wat is het verband met het doel van de hoofdpersoon? Te veel om in één blogpost te behandelen, maar ik kom hier zeker nog op terug. Laat me gerust weten over welk onderwerp je meer wil lezen!